Koku duyumuz, nasıl çalışır? Koklamakla havadaki her kokuyu tam anlamıyla tespit edebilmemiz mümkün mü? Yaşamı sevmekle kokuları tam olarak alabilmek, bunları tanımlayabilmek doğru orantılı mıdır?
Kahve Kokusu
Yarıyıl tatilimin ilk günü … Güzel bir mekan ve lacivert, el yapımı bir fincanda gelen kahveyle birlikte uçak yolculuğumda hissettiğim ve üzerime yapışan uyuşukluğumun birden bire etkisini yitirdiğini fark ettim. Kahveden çıkan dumanla birlikte seyreden kahve kokusu iliklerime kadar işlemişti. O an, benden mutlusu yoktu. Yıllarca kahveye az da olsa hapsolmuş bir bedenden fazlasıydım. Benim dünyamda kahve, her zaman vardı ve bundan sonra da var olacaktır. Bunu bilerekten Dünyanın neresinde kahve içsem, o kahvenin tadının nasıl olduğunu fincandan çıkan kahvenin dumanından tahmin edebilim.
Kahve Bitkisi
Kahve bitkisinin kökeninin Afrika'ya dayandığı, içecek olarak kullanımının ise ilk kez Güney Arabistan'da gerçekleştirildiği düşünülmektedir. Kahve kültürünün gelişimi Arap dünyasında gerçekleştiğinden, günümüzde tüm dünyada yaygınlık kazanmış olan bu kültürün başlangıcına inmek için genellikle Arap edebiyatına müracaat edilmektedir].
Toz Halindeki Kahve
17.yüzyılda Venedikli tüccarlar yoluyla Avrupa'ya taşınan kahve, kısa zamanda kıtaya yayılmıştır. Amerika, Asya ve Afrika kıtalarında gerçekleştirilmiş Avrupa koloniciliği sonucunda dünyanın çeşitli yerlerinde kahve plantasyonları kurulmuş, kahve dünyada geniş çapta tüketilen bir içecek halini almıştır. Kahvenin günümüzde Brezilya, Vietnam ve Kolombiya başta olmak üzere tropikal iklimli ve yükseltili bölgelerde ağırlıklı olarak tarımı yapılmaktadır. Kahve bir içecek olarak toz haline getirilmiş kahve tanelerinin demlenmesiyle oluşturulur. Ancak, filtreleme, öğütme boyutu, demleme süresi, su sıcaklığı ve miktarı gibi değişik faktörler, farklı içeceklere yol açabilir. Günümüzde bir çeşit filtrelenmiş kahve olan Espresso ve türevleri başta olmak üzere dünyada pek çok kahve çeşidi tüketilmektedir. Kahve içerdiği kafein maddesinin uyarıcı niteliği yüzünden dikkat artırıcı ve uyanık tutucu özelliğe sahiptir.
Kahve Türkiye'ye Nasıl Geldi?
Kaffa sözcüğü, Arapça'ya Qahwah olarak geçer. 15. yüzyılda Yavuz Sultan Selim döneminde Yemen Valisi olan Özdemir Paşa, Yemen'de içtiği ve çok sevdiği kahveyi İstanbul'a getirir. Kahve, burada çok sevilir. Öyle ki sarayda 'kahveci başı' rütbeli bir çalışan bile olur. Padişahın kahvesini pişirmekle görevli olan kahveci başı, sır tutmasını bilen bilge kişiler arasından seçilirdi.
Koku Duyusu
Koku duyusu, çevremizi algılamamızı sağlayan beş duyumuzdan biridir. Koku duyusu, insanın diğer insanlarla, kendisiyle, doğadaki diğer canlılarla ve cansız ortamlarla temel ilişkilerini düzenleyen araçlardandır.
Koku Algısı
Koku, koku alma duyusuyla hissedilen, genelde çok küçük konsantrasyonlarda havada çözülmüş olarak bulunan kimyasal maddelerden her biridir. Kokuya karakteristik niteliğini veren, moleküller arasındaki mikroskobik değişikliklerdir. Moleküller arasındaki çok küçük farklılıklar, çiçeklerin ve meyvelerin birbirlerinden çok farklı kokulara sahip olmasına neden olur. Buharlaşma ne kadar yoğun olursa, meydana gelen koku da o denli belirgin olur. Sıcak havalarda birçok kokunun soğuk havalardakine göre daha yoğun hissedilmesinin nedeni daha çok koku molekülünün ortama yayılması ve hava ile birlikte daha yoğun hareket etmesidir. Kokular, Aristo'dan beri çeşitli sınıflamalara tabi tutulmuştur. Bugün kullanılan en genel sınıflamaya göre kokuları yedi temel kokuya göre sınıflandırmaktayız. Bu kokular: keskin, çürük, nane, misk, çiçek, kafur, eter olarak adlandırılmakta.
Bir Fincan Kahvenin Kırk Yıllık Hatırı
Bu atasözümüzde esas verilmek istenen anlam çok açıktır: İyilik, küçük de olsa aklımızda kalır. Çünkü iyiliği yapan kişi, iyilik yapılan kişiye giderse, o kişi de elinden geleni yapar ve bunun karşılığında hep iyilik almaya devam eder. İyiliğin küçüğü büyüğü olmaz, iyilik iyiliktir, derler.
Kahvenin kokusuna nerdeyse kahveden daha çok değer veren birisi olarak bu söz yaşamımda vazgeçemediklerimden. Benim için mola vermek, keyif almak dost ve arkadaşlarımla yudumladığım kahvelerin tadında gizli.
Kaynaklar:
https://www.aytugaltundag.com
